Çiftlerin, cinsel olarak aktif olması ile birlikte hiçbir doğum kontrol yöntemi uygulamaması ve buna rağmen bir sene içerisinde gebelik olmaması olarak tanımlanan kısırlık (infertilite), bütün dünyada yaygın olarak görülen bir sağlık sorunudur. Bir sene olarak kabul görülen gebelik elde edememe zamanı, yaşam tarzında olan değişiklikler ve çalışma koşulları gibi farklı etmenler ile iki seneye kadar uzayabilir. Kısırlık söz konusu ise hem erkek hem kadın tedavi kapsamında değerlendirilir. Peki, kısırlık nedenleri nedir? Kısırlık belirtileri nelerdir? Tedavi yöntemleri nelerdir?
Kısırlık Nedenleri Nedir?
Kısırlık, erkek ve kadın kaynaklı nedenlerden ötürü gerçekleşebiliyor. Genellikle düzenli bir şekilde haftada 2-3 defa cinsel birliktelik yaşayan 100 çiftten 85’i bir sene içerinde gebe kalıyor. Diğer 15 çiftin ise büyük kısmı ikinci senede tedaviye ihtiyaç duymadan gebe kalıyor. Fakat kadınlar, yaşları ilerledikçe doğurganlık şanslarını büyük oranda kaybediyor. Doğurganlığın azalması 32-35 yaş aralığında fazla belli olmasa da 38 yaşından sonra kendini hızla belli eder. 40’lı yaşlara gelindiğindeyse doğurganlık oranındaki düşüş %75’e varıyor. Bundan dolayı 35 yaşını geçmiş ve 6 ayın üzerinde kısırlık sorunu olan kadınların muayenesini geciktirmeden yaptırması gerekiyor.
Erkeklerde yaş faktörünün kısırlığa olan etkisi kadınlar kadar belirgin değildir. Kısırlığa neden olan faktörler cinsiyete göre aşağıdaki gibidir;
Kadınlarda Kısırlık Nedenleri
- Düzensiz adet döngüsü
- Yüksek prolaktin seviyesi
- Tüplerde tıkanıklık ya da tahribat
- Erken menopoz
- Fallop tüplerinin tıkanıklığı veya yapışıklığı
- Rahim miyomları
- Azalmış yumurtalık rezervi
- Polikistik Over Sendromu (PCOS)
- Enfeksiyon
- Geçirişmiş karın içi operasyonlar
- Tiroid problemleri
- Endometriozis
- Aşırı kafein tüketimi
- Geçirilmiş kanser ve kanser tedavisi
- Aşırı alkol ve sigara tüketimi
- Adet olamama, geç ergenlik, karaciğer problemleri ve diyabet gibi sorunlar kadınlarda kısırlığa neden olabiliyor.
- Yumurtlama bozuklukları
- Obezite
- Karın içi yapışıklık
- Bazen kısırlık birkaç nedene bağlı görülürken bazen de kısırlık için hiçbir neden bulunamayabilir.
Erkeklerde Kısırlık Nedenleri
- Azospermi (Menide hiç sperm hücresinin bulunmaması)
- Genetik hastalıklar
- Sperm hareketlerinin ve miktarının azalması
- Testise giden damarların genişlemesi (Varikosel)
- Gonore ve sifiliz gibi rahatsızlıklar
- Geçirilmiş kanser tedavileri
- Hormonal sebepler
- Spermin yapısal sorunları
- Enfeksiyonlar
- Spermin mesaneye boşalması
- Aşırı stres
- Şeker hastalığı
- Erken boşalma ve sertleşme gibi cinsel fonksiyon bozuklukları
- Kanal tıkanıklıkları
- Testosteron eksikliği
- Çocukluk çağında geçirilen ateşli rahatsızlıklar
- Ergenlik döneminde geçirilen kabakulak gibi hastalıklar
- Aşırı alkol ve sigara tüketimi
- Doğumdan sonra veya doğumda gerçekleşen inmemiş testis
Kısırlık Belirtileri Nedir?
Kısırlığın en büyük belirtisi gebe kalamamaktır. Bunun yanında kısırlık belirtisi olarak gösterilebilecek nedenler vardır. Yine de bütün nedenler kısırlık tanısı koymak için yetersizdir. Kısır olup olmadığınızı anlayabilmek adına gerekli tetkik ve sonuçlara ihtiyaç vardır. Bazı kısırlık belirtileri şunlardır;
- Genç çiftlerde, iki sene korunmamalarına rağmen gebelik elde edememe
- 35 yaş üzeri çiftlerde bir sene korunmamalarına rağmen gebelik elde edememe
- Gebe olunmamasına rağmen memelerden süt gelmesi
- Aşırı kilo ve hormon bozukluklarına bağlı olabilen aşırı tüylenme ve akne sorunları
- Adet düzensizlikleri
- Hiç adet olamama
- Adet zamanlarında aşırı sancı ve ağrıların olmasının yanında yoğun kanama olması
- Erkeklerde çok az meni olması
- Erkeklerde sertleşme ve boşalma ile ilgili problemler
- Testislerde şişlik ya da ağrı
35 yaş ve üzeri çiftlerin üreme organlarındaki verimin yaşın ilerlemesine bağlı olarak düşmesi gebelik ihtimalini azaltır. Bundan dolayı, gebelik için fazla zamanı olmayan çiftlerin korunmadan düzenli bir şekilde cinsel ilişkiye girmelerine rağmen gebe kalınmıyorsa profesyonel destek almaları gerekiyor.
Kısırlığın Tedavi Yöntemleri
Robotik Cerrahi
Robotik cerrahi, laparoskopik ameliyatların da Vinci adı verilen robotun yardımıyla 3 boyutlu görüntü altında yapılmasıdır. Robotik cerrahi işleminde ameliyatı gerçekleştiren robot değildir. Ameliyat esnasında robotun kollarını bir cerrah kontrol eder. Robotik cerrahi işlemiyle aşağıdaki ameliyatlar gerçekleştirilebilir ve gebelik şansı artabilir.
- Çikolata kisti cerrahisi
- Miyom ameliyatı
- Tüp cerrahisi
Miyomektomi
Miyomektomi, rahim içinde bulunan ve gebeliği engelleyebilecek miyomların çıkarılmasıdır. Açık veya kapalı ameliyat yöntemleriyle yapılır. Tüp bebek tedavisi öncesinde, embriyonun yerleşmesini ve gebeliği engelleyebilecek birtakım muayene ve tetkik yapılır. Bu tetkikler sayesinde kadınların miyomlara ve poliplere sahip olup olmadığı tespit edilir.
Miyom tedavisinde ameliyat kararı alınırsa hastaya genel anestezi uygulanır ve rahimdeki miyomlar alınır. Rahimdeki miyomların çoğalması tedaviyi zorlaştırabilir. Bazen hastanın tekrar ameliyat olması gerekebilir. Her miyom gebelik için büyük risk oluşturmaz. Bundan dolayı doktorun görüşlerine göre tedavi planlanır.
Histeroskopi
Histeroskopi, ucunda kamera olan tüp biçiminde bir alettir. Vajina içine yerleştirilerek rahim boyundan rahme uzanır ve doktorun rahim içi problemlerini tespit etmesine yardımcı olur. Eğer doktorunuz gerekli görürse doku örneği alabilir.
Laparoskopi
Laparoskopide karnın alt bölgesinden açılan 3-5 mm deliklerden içeriye sokulan aletlerle tüpleri, yumurtalıkları ve rahmi ilgilendiren hastalıklar doğrudan gözlemlenebilir. Gerekli görülürse cerrahi işlem uygulanabilir. Laparoskopi işleminin uygulandığı durumlar şunlardır;
- Hasarlı tüplerin alınması
- Çikolata kisti cerrahisi
- Karın içi yapışıklıklar
- Miyom cerrahisi
- Tüplerin açılması
Tüp Bebek Tedavisi
Düzenli olarak adet olan kadınlar, her ay tek bir yumurta oluştururlar. Tüp bebek tedavisinde, dışarıdan hormon ilaçları verilerek bu sayının artması amaçlanır. Her tedavi işleyişi birbirinden farklılık gösterse de temelde yumurta gelişimini sağlayan ve erken yumurtlamayı engelleyen iki paralel hormon tedavisi uygulanır.
Transfer edilecek embriyo miktarının belirlenmesi gebelik şansına ve çoğul gebelik durumlarına doğrudan etki edebilir. Embriyo kalitesi belirlendikten sonra, embriyo miktarı transferden önce çiftlerle ayrıntılı olarak görüşülür. Embriyo transfer işleminde, çok nadir durumların dışında anestezi gerektirmez.
