Anne adaylarının, sağlıklı bir hamilelik geçirmesinde büyük bir öneme sahip olan plasenta nedir? Plasenta, annenin gebeliğin başlangıcından doğuma kadar sağlıklı bir gebelik süreci geçirmesini sağlayan ve bebeğin anne rahminde normal gelişimine yardımcı olan bir yapıdır.
Plasenta hem bebek hem de anne için hayati önem taşımaktadır. Ayrıca sadece hamilelik döneminde geçerli olan ve hamilelik bittikten sonra anne vücudundan dışarı atılan geçici bir yapıdır. Anne ve bebeği tamamen kan damarları yoluyla birbirine bağlayan rahim duvarına tutunarak gelişimini gösterir. Plasenta 3 hafta sonra sağlıklı bir şekilde gelişmeye başlar. Plasentanın, sağlıklı ve doğru bir şekilde gelişim göstermemesi, hamilelik sürecinde anne adayına ve bebeğin gelişimine hiçbir fayda sağlamayacağının da göstergesidir. Bu bakımdan hamilelik döneminde bebeğin sağlıklı büyümesini ve plasentanın gelişimini gözlemlemek için gerekli muayeneler ve ultrason görüntüleri kullanılmalıdır.
Hamilelikte Plasentanın Görevi
Anne ve bebek arasındaki en önemli bağlantı noktalarından biridir. Plasenta, bebeklerin sağlıklı beslenmesine aracılık eder ve aslında bebeklerin en iyi şekilde büyümesine yardımcı olan hormonların salgılanmasında büyük rol oynar. Ayrıca annenin beslenme düzenindeki besin grubunda yer alan atık ve zararlı maddeleri ayırarak bebeğin bu zararlı besinleri almasını engeller. Bu konuda bebeğin gelişimi adına en iyi şekilde gelişim göstergesi olan ve hamileliğin sağlıklı bir şekilde devamını ve doğumun gerçekleştirilmesini sağlayan plasentanın yerine getirdiği görevler, aslında plasenta nedir sorusunun en iyi ve en net cevabıdır. Beta hCG ve progesteron, bebeğin büyüme ve gelişmesinde etkili olan ve hamileliğin normal şekilde devam etmesini sağlayan hormonlardır.
Ayrıca plasenta, annenin kanındaki veya yediği besinlerde bulunan enfeksiyonlardan bebeği korumak için enfeksiyonlara karşı bir bariyer görevi görerek, sadece önemli ve gerekli maddeleri bebeğe iletilmesini sağlar. Atık ve karbondioksit için bariyer olan plasenta bu maddelerin bebeğe iletilmesini engelleyerek anneye geri gönderilir. Ayrıca plasenta esas olarak bebeğin büyümesi için gerekli olan su, glikoz, oksijen ve diğer maddeleri bebeğe taşır ve bu da bebek için hayati niteliklere sahiptir. Plasenta, bebeğin ihtiyaç duyduğu organsal faaliyetleri üstlenir ve doğuma kadar görevlerini kesintisiz olarak yerine getirir.
Plasentanın Oluşum ve Gelişim Süreci
Hamilelik başladığında, plasenta anne ve bebek için destekleyici bir yapı olarak gelişmeye başlar. Plasenta, hamileliğin ilk 12 haftasında sürekli olarak gelişir. Plasentanın oluşumu, rahim duvarına bir embriyonun yerleştirilmesi ile başlar. Bu yerleştirme sayesinde bazı hücreler bebeği, bazı hücreler ise plasentanın oluşumuna katkı sağlar.
Yaklaşık 3 cm kalınlığa sahip olan plasenta, orta bölgede kalın, kenarlara doğru giderek incelen bir yapı özelliği göstermektdir. Plasenta 22 cm uzunluğundadır ve bebeğin gelişimini sağlamak için fetüse kordon bağı ile bağlıdır. Plasenta fetüsün gelişimi ve annenin sağlıklı hamileliği için etkilidir ancak gelişmediği takdirde bazı sorunlara neden olabilir. Bu sorunlar erken dönemde bebeğin zihinsel ve fiziksel gelişimini olumsuz etkileyecektir. Ayrıca, bebeklerde sadece gelişimsel gecikmelere neden olmakla kalmaz, annelerin preeklampsi gibi olumsuz gebelik süreçleri yaşamasına da neden olabilir.
Plasenta normal bir şekilde gelişmedikçe, annelere ve bebeklere çeşitli şekillerde zarar verebilir. Bu hasarlardan biri de plasentanın rahim ağzını kapatarak kanamaya neden olmasıdır. Bu duruma tıp literatüründe (previa) ön konumlandırma denir.
Plasenta aynı zamanda ikiz bebeklerin gelişiminde de rol oynar ve bebekleri damar yolları ile birbirine bağlar. Bu kan damarları bazen bebekler arasında büyüme farklılıklarına neden olur. Bu büyüme farklılıkları, bir bebeği fazla kilolu yaparken diğer bebeğin daha zayıf olmasına neden olur. Uzmanlar, plasental gelişim veya plasenta gelişiminde herhangi bir sorun olup olmadığı hakkında en net bilgiyi ultrason yardımı ile alabilirler. Plasentanın gelişim sürecini ve olumsuz koşullarını değerlendirmek için ultrason görüntülerini kullanılmalıdır.
Plasentanın Özellikleri
Plasentanın önemli özelliği, sağlıklı bir hamilelik sağlamak için anne ve bebek arasında bir bağ kurmasıdır. Plasenta, yumurta ve spermin döllenmesinden sonra oluşur ve hamilelik sırasında bebeği korur. Plasentanın da tıpkı hamilelik ve bebek gibi normal bir şekilde gelişmesi gerekir. Aksi takdirde anne ve bebeğin gelişiminde sağlıksız durumların oluşmasına sebebiyet verir.
Plasenta bebeğe kordon bağı ile bağlıdır. Bu göbek bağı sayesinde anne çocuk bağlantısını kurarken aynı zamanda bebeğin beslenmesini de sağlar. Bu bağ aynı zamanda bebeğin göbek bağı olarak da adlandırılır. Düzdür ve ilk başta 22 santimetre uzunluğunda olabilmektedir. Ancak doğumdan sonra çapı 25 cm’dir. Ayrıca, yarım kilogram ağırlığındadır. Gelişimi hamileliğin başlangıcıyla birlikte başlar.
Plasenta yaklaşık 12 hafta boyunca gelişme sürecini sürdürür ve hamileliğin sonunda vücuttan atılır. Bu durum genellikle doğumla birlikte mümkündür. Genellikle normal doğum sırasında doğumdan yaklaşık 5 dakika sonra kendiliğinden anne vücudundan atılır. Ancak sezaryen doğum gerçekleşirse dışarı atılma şeklinde değişiklik gözlemlenmektedir. Sezaryen doğumda doktor, bebeği anneden alındıktan hemen sonra plasentayı çıkaracaktır. Sezaryen doğumda plasentanın kendiliğinden dışarı atılması beklenmez.
Plasentanın özellikleri normal koşullarda ve sağlıklı gelişim sırasında böyle olmakla birlikte bazı olumsuz durumlarda ameliyatla da alınabilir. Özellikle plasenta rahme yapışık olduğunda plasentayı çıkarmak için mutlaka ameliyat gerekir. Rahime yapışık gelişen plasentayı, doktor hemen müdahale edip rahimden ayırarak plasentanın dışarı atılmasına yardımcı olur.
